GERTAERAK

- 1992tik PSE-EEko afiliatua da, eta 2000. urtean Ordiziako Udaleko (Gipuzkoa) zinegotzi kargua hartu zuen José Manuel Rosi ordezkatzeko. Azken horrek, bere funtzioak utzi zituen abokatu-bulegoan bi atentatu jasan ondoren.

ONDORIOAK

“Urtebete ingurunean izan ondoren, 1992an Alderdi Sozialistan sartu nintzen. Aurretik, gazte nintzela, ezker abertzalearen ildoan izan nintzen. Afiliatu nintzenetik, Alderdi Sozialistan lan egin nuen 2000. urtera arte. Urte hartan, José Manuel Ros zinegotzia ordezkatu nuen Ordiziako Udalean; izan ere, Rosek bi atentatu jasan zituen abokatu-bulegoan eta beste gauza batean hastea erabaki zuen. Urte hartan, abenduan, eskolta bat jarri zidaten. Bi hilabete ondoren, 2001eko otsailaren 22an, bonba-auto baten bidezko atentatua jasan nuen. Autoak 6 eta 15 bitarteko kilo lehergai zuen”.

“Halako alderdi politikoan sartzen zarenetik —Alderdi Sozialistan edo Alderdi Popularrean—, ezker abertzaleak herriaren etsaitzat jotzen dituenez, badakizu beste aldean zaudela, eta kezkak hasten dira. ETAk objektiboen sorta zabaldu zuenean, konturatu nintzen nire aurka ere bazirela.  Lehen baziren, pertsona mota asko hil zituztelako, baina ez zen ohikoa alderdi sozialistako zinegotzi bat hiltzea. Miguel Ángel Blanco eta Gregorio Ordónez hil ondoren, nire bizitza eta familiaren bizitza arriskuan zegoela ikusi nuen”.

“Udalean José Manuel Ros ordezkatzeko sartu eta handik gutxira, hauteskundeak izan ziren. PSE-EEko zerrendaburu izan nintzen, eta une hartan banekien ETAren mehatxua handiagoa izango zela. Ordizia herri txikia bazen ere. Alderdian afiliatu eta urte hartan, prentsaurreko bat egin genuen bertako gobernu-taldearen berri emateko. Jendeak ikus zezakeen PSE-EEkoa nintzela, eta arazoak hasi ziren. Ezker abertzaletik nentorrenez, banituen ingurune horretan adiskideren batzuk. Traidore eta beste zenbait gauza esaten zidaten, Alderdi Sozialistan dirua irabazteko sartu nintzela esan zidaten, agurtzeari eta nirekin hitz egiteri utzi zioten… Ildo horretatik suntsitzen hasi ziren. Gizarte-harremanak ahuldu ziren”.

“Horrek, alde batetik, kalte egin zidan, lagun asko bainituen eremu hartan. Baina, beste alde batetik, beste aldean ere, nolabait esateko, lagunak nituen, eta euren babesa izan nuen.  Familiarekin eta adiskide askorekin ez dut arazorik izan. Egoera horrek gauzak errazten dizkizu. Babestuta nengoen, baina oso garai gogorra izan zen”.

“Oraindik ere (2012ko otsailaren 21a) eskoltarekin noa. Laster kenduko didatela uste dut.  Eskolta eramaten baduzu, berezkotasuna galtzen duzu, etxetik irten eta leku batera edo bestera joatea erabakitzea… Aukera hori galtzen duzu, aldez aurretik ohartarazi behar duzulako.  Adiskide taldearekin irten eta eskolta eraman behar izana ere zaila da. Edozein lekura joateko aldez aurretik pentsatu behar duzu noiz joango zaren eta eskoltari garaiz ohartarazi behar diozu. Nolabaiteko intimitatea ere galtzen duzu. Baina horrek segurtasuna ematen dizu”.

“Banekien atentatu bat izan nezakeela. Garai hartan, emaztearen ostean edo emaztea baino lehen irteten nintzen etxetik, eta seme-alaben ostean sartzen nintzen etxera… Halako uneetan, saiatzen nintzen familiarekin ez izaten”.

“Atentatuaren eguenean, 2001eko otsailaren 22an, Donostiako kanpoaldean dagoen industrialdera joan behar nuen lan egitera. Egunero bezala, trenez joan nintzen.  Pertsona asko geralekutik jaitsi ginen inguruneko enpresetara joateko. Orduan, ibilbidearen puntu batean, bonba-auto batek eztanda egin zuen”.

“Gogoan dut atentatuaren irudia. Lurrean nengoen, begiak ireki nituen, eta zeru urdina ikusitakoan bizirik nengoela pentsatu nuen.  Harrapatu naute, eta ondoren, bizirik nago, pentsatu nuen. Altxatu nintzen, albo bietara begiratu nuen eta hanka batzuk ikusi nituen. Kamioi batek ez zidan uzten gehiago ikusten. Auto bat suntsituta ere ikusi nuen. Hanketara hurbildu nintzenean, berriz zerbaitek eztanda egin zuen, agian autoan geratutako zerbait. Zertxobait aldendu nintzen, gorputzetik metraila kentzen nuen. Egin nuen lehendabiziko gauza emazteari eta lankide bati deitzea izan zen. Emazteari bonba bat eztanda egin zuela baina ez kezkatzeko, ondo nengoela esan nion. Ondoren hasi ziren anbulantziak etortzen eta ospitaletara joaten”.

“Gero, han ziren pertsonengatik kezkatzen hasi nintzen. Egunero-egunero jende asko joaten zen nire atzetik eta aurretik. Hortaz, bonbak jendea harrapatu beharko zuen. Zenbait ordu igaro arte ez zidaten ezer esan”.

“Bi pertsona hil ziren, Josu Leonet eta Miguel Ángel Santos; lanera joaten ziren. Beste bi oso larri egon ziren: Igor Larrea eta José Ignacio Urrestarazu. Horiek ere lanera zihoazen. Hurrengo zauritu larria ni nintzen, eta ondoren nire eskolta eta beste bi edo hiru pertsona, zenbait zauri arin izan baitzituzten. Denak elkartuago joanez gero, edo bonbaren botoia beste une batean sakatuz gero, pertsona gehiago hilko ziren”.

“Atentatuaren ondorioz, lehen, bigarren eta hirugarren mailako erredurak izan nituen buruan eta eskuetan. Sendatzeko, bainera batean garbitzen dizute eta larruazala kentzen dizute. Oso ondo garbitu behar dizute dena, sebito antzeko zerbait kendu behar dizutelako eta, horretarako, hazka egin behar dute. Oso mingarria da. Ospitalean 15 egun izan nintzen, eta ondoren etxean sendatzen zidaten; hasieran erizaina zetorren, eta gero emazteak egiten zidan. Ezin nuen ezer bakarrik egin: ez jan, ez bainatu… Eskuak eta hankak lotuta nituen, eta burua, suntsituta.  Gorputzean metraila-arrasto asko nituen; horrek hogeita hamar bat zauri sortu zizkidan, eta poliki-poliki sendatzen joan dira.  Belaunetik ere metalezko ezpal bat kendu zidaten, ezin bainuen ondo ibili. Ospitalean izandako egunak eta etxean sendatzen egondakoen artean, hilabete eta erdia behar izan nuen kalera irteteko”.

“Atentatuaren garaian, oraindik ez zuten zinegotzi sozialistarik hil. Lehena, Froilán Elespe izan zen, nire atentatuaren ostean izan zen. Oso gogorra izan zen, ospitalean bisitatu zidanetako bat izan zelako.  Gogoratzen dut esan niola niri gertatutakoaren ostean bera ere eskolta behar zuela.  Atentatuaren ostean, kalera irteteko moduan nengoenean, irten nintzen lehen egunean, emaztea jatetxe batera bazkaltzera gonbidatu nuen. Bazkaria amaitu eta eskoltek esan zidaten Froilán hil berri zutela Lasarte-Orian, eta hara joan nintzen. Gogorra izan zen”.

“Batasunako zinegotziak ospitalera bisitatzera etorri ziren. Zer esanik ez zutela esan zidaten.  Baina osoko bilkuran alderdi batzuek atentatuaren aurkako mozio-proposamen bat aurkeztu zuten, zenbait puntu jaso zituzten. Orduan, Batasunako zinegotziaren esku-hartzea ikusi eta bakar-bakarrik hildakoei buruz hitz egiten zuela ikusten duzu, ez zituen zaurituak edo ni aipatu.  Atentatuaren egunean bertan esan zuten Josu Leoneten eta Miguel Ángel Santosen heriotzak deitoratzen zituztela. Ematen zuen ni ez nengoela inon. Biharamunean, bisita egin zidaten.  Ospitaleko bisita zerbait pertsonaltzat hartu nuen, eta dagoeneko bete dute. Eurei gertatutakoa min egiten die, baina ez politika arloan. Eta horrek min egiten dit”.

“Atentatuaren ondorio txarrena, nire ustez, alderdi psikikoa izan zen. Ospitaleko psikiatriako kontsultara joaten hasi nintzen. Ia-ia urtebete iraun zuen kontsultako tratamenduak. Ondoren Psikiatriako sailean aldaketaren bat egin zuten, eta beste mediku batekin jarraitu nuen. Orain dela urtebetetik, gutxi gorabehera, ez noa kontsultara, baina medikazioa hartzen dut oraindik ere. Lo egiteko arazoak ditudalako hartzen dut medikazioa. Oraindik ere oso lo gutxi egiten dut.  Ohera noa, baina lau edo bost ordu igarota, begiak ireki eta zerbait egiten hasi behar dut.  Buruari bueltak ematen dizkiot, ordenagailura noa, sukaldera noa… Oraindik ere ez nago guztiz ondo. Estutasunari dagokionez, nahiko kontrolatuta daukat, baina noizean behin botikaren bat hartu behar dut”.

“Ez dut inoiz eraso fisikorik jasan. Zenbait panfleto ikusi izan ditut nire aurpegia ituan, dispertsioaren arduraduna eta kartzelaria nintzela zioten zenbait kartel ikusi ditut, udaleko adiskide sozialista Aitor Perlines eta biok mezu anonimoren bat ere jaso genuen, etxeko eskaileretan arratoiren bat burua moztuta ere ikusi nuen… Zenbait urtez, halako gauzak ohikoak ziren. Atentatuaren ostean, ez”.

“Modu horretara egiten dute lan. Lehendabizi, norbaiti madarikazioa ezartzen diote.  Kartzelaria, dispertsioaren arduraduna, Euskal Herriaren eta euskararen etsaia etab. zarela esaten dute, eta horrek nolabaiteko justifikazioa sortzen du gerta daitekeenaren aurrean. Ezker abertzaleari ere hori kritikatu zaio; izan ere, ETAk mehatxatzen zaitu, eta zure aurka joango dela esaten dizu. Baina pankartak, kartelak, pintadak eta halako gauzak egiten dituztenak ez dira ETAkoak. Ezker abertzaleko pertsonak dira, eta gerta daitekeena justifikatzeko moduko oinarria sortzen dute.

“Atentatua gertatu baino lehen ere babesa izan dut. Ordiziako Udaleko hogeita hamar bat zinegotzik eta zinegotzi ohik (EAJ, EA, PP, hango alderdi guztikoak) afaria antolatu zuten zer nolako egoera jasaten nuen onartzearren. Familiarekin, adiskideekin, herriko jendearekin ez dut arazorik izan. Batzuek gero esan didate ez zirela nigana hurbiltzen denda bat zutelako, esaterako, eta nirekin ikusten bazuten, agian jendeak utziko zuela dendara joateri. Baina babestuta ikusi dut neure burua. Dena dela, gauzak argi dauzkat eta ez dut babes handirik behar jakiteko nik egiten dudan guztia munduko borondate handienarekin egiten dudala eta eskubide osoa dudala politikan parte hartzeko. Ez didate esan behar “bai ondo egiten duzula”, gauzak argi ditudalako eta ahal dudan ongien egiten saiatzen naizelako”.

“Batzuetan, Ordiziatik joateko gogoa izan dut; gainera, atentatuaren ondorioz proposamen bat egin zidaten, baina baztertu egin dut beti. Hemen jaio nintzen, hemen ditut senideak eta adiskideak, beti hemen egin dut lan…, nire bizitza hemen dut. Egia da, beste leku batera joan eta berriz has naiteke, baina horretarako familiarekin alde egin behar dut, eta haiek ere berriz hasi beharko dute. Gainera, ez naiz errudun sentitzen eta, beraz, ez dut zertan alde egin. Hiltzen dutenek eta hemen bizitzea jasanezina egiten dutenek alde egin beharko lukete. Logikoena eta zentzuzkoena da ihes egitea estutzen zaituztenean edo arriskuan zaudenean. Nire ustez, ezin da halakorik egin. Zeure buruan soilik pentsatzen baduzu, bai. Ihes egitea aukera bat da, eta bestea da hemen gelditu eta jende horri aurre egin egoera normalizatzearren, eta ez dezala inork ihes egin beste modu batez pentsatzen duelako. Baina askotan pentsatu dut horren inguruan”.

“Herri txikietan gizarte-presioa oso handia da. Batez ere gehiengoa nazionalista baldin bada.  Eta herri horietan, nazionalista gehienak ezker abertzalekoak badira, presioa are handiagoa da.  Presioak eragin ahal dizu. Baina zure baliabideetan, adiskideengan, senideengan babesten zara… Halako laguntzarik ez baduzu, normala da presioaren aurrean amore ematea. Hala ere, nolabaiteko babesa duzunean eta ez duzula ezer txarrik egiten baldin badakizu, zeure buruari galdetzen diozu ihes egienez zerbait lortuko duzun, eta erantzuna ezetz da. Alde egiten badut, gainera, arrazoia emango diet eta beraien helburua lortuko dute: modu batean edo bestean ni baliogabetzea. Edo ihes eginarazten edo jarduera politikoaren bidez deuseztatzen dizute. Ez bata, ez bestea”.

“Bi epaiketetan izan naiz, eta uste dut bigarrenean baino ez dutela pertsona bat erruduntzat jo; ez zuen atentatuan zuzenean parte hartu, baina agindua eman zuen edo aldez aurretik jarraipenaren bat egin zuen… Ez da justiziarik egin, behintzat lege mailan, ez baitituzte atentatuaren erredunak aurkitu”.

“Botila erdi beteta ikusten duten horietako bat naiz eta, gainera, aldarte onekoa naiz. Nire gogo-aldartea orain dela hiru urtekoa baino askoz hobea da, orain dela 10 urtekoa baino askoz hobea, eta 20 urte barru hobea izango da oraindik ere. Egoera politikoa beste bat da, eta ikusteko moduko aldaketa-prozesuan ari gara. Hori dela eta, lehen baino gogotsuago nago. Bizitzan gorabehera asko izan ditut.  Aurreko su-etenean itxaropena nuen. Nolabaiteko poztasuna sentitu nuen, baina etena apurtu zutenean, oso gaizki pasatu nuen eta berriz berdin geundela pentsatu nuen. Gogoekin gelditu, eta mehatxua lehen baino handiagoa dela ikusten duzu”.

“Atentatuaren antzeko zerbait gertatzeko beldurra, une honetan, txikiagoa da. Agian elementu indiziplinaturen edo bazterturen batek erokeriaren bat egin dezake. Ez ditut bake-prozesu asko ezagutzen, baina ezagutzen ditudanetan, beti ETA motako antolakundeetako sektore batzuk ez dute indarkeria utzi nahi. Horixe da gelditzen zaidan kezka txikia”.